რას ნიშნავს უნებართვო მშენებლობა და რა სამართლებრივი პასუხისმგებლობა ეკისრება კანონის დამრღვევს?

როდესაც ვსაუბრობთ უნებართვო მშენებლობაზე, პირველ რიგში, უმთავრესია განვსაზღვროთ, თუ რა არის მშენებლობის დეფინიცია. საქართველოს სივრცის დაგეგმარების, არქიტექტურული და სამშენებლო საქმიანობის კოდექსის მიხედვით, მშენებლობა არის „იმ მოქმედებათა ერთობლიობა, რომლებიც ხორციელდება სამშენებლო მოედნის მომზადების, შენობა-ნაგებობების ან მათი ნაწილების ახალი მშენებლობის, რეკონსტრუქციის, დემონტაჟის, კონსერვაციის ან/და შეკეთების დროს’’. რაც შეეხება უნებართვო მშენებლობას, ის არის  მშენებლობა, რომელიც ხორციელდება საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი სამართლებრივი საფუძვლების გარეშე ან სამშენებლო დოკუმენტაციის ისეთი დარღვევით, რომლის დროსაც შენობა-ნაგებობის ფუნქცია იცვლება ან/და ხდება განაშენიანების ინტენსივობის კოეფიციენტის გადამეტება.

ზემოაღნიშულიდან გამომდინარე, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ უნებართვო მშენებლობა სახეზეა,  თუ: ა) მშენებლობის განმხორციებელ პირს არ აქვს მშენებლობის ნებართვა და საქართველოს კანონდებლობის მიხედვით საჭიროა ნებართვა; ბ) აგრეთვე, თუ პირი სცდება მშენებლობის ნებართვით დადგენილი პირობებს.  მაგალითად, თუ პირს არქიტექტურის სამსახურმა ნება დართო აეშენებინა 10 სართულიანი შენობა და ის აშენებს 11 სართულიან შენობას, სახეზე გვაქვს უნებართვო მშენებლობა.

უკანონო მშენებლობის სხვა მაგალითად შეგვიძლია განვიხილოთ ასევე მშენებლობა, როდესაც პირს ჰქონდა ნებართვა აეშენებინა სახლი და გადაწყვიტა აფთიაქის აშენება. საგულისხმოა, რომ ამ შემთხვევაში იცვლება შენობა-ნაგებობის ფუნქცია, რაც საჭიროებს ახალ ნებართვას. მშენებლობის ნებართვა კი გაიცემა ინდივიდუალური სამართლებრივი აქტის სახით.

მნიშნელოვანია იმ გარემოების განხილვაც, რომ მშენებლობის ნებართვა არ არის საჭირო, როდესაც მშენებლობის დროს ხდება მცირე უმნიშვნელო ცვლილებები, თუ განხორციელებული ცვლილებები არ ახდენს განაშენიანების დეტალური გეგმის ან მშენებლობის ტექნიკური რეგლამენტის ცვლილებას. აგრეთვე, თუ ცვლილება შეესაბამება მიწის ნაკვეთის სამშენებლოდ გამოყენების პირობებს და არსებობს საექსპერტო დასკვნა.  აღნიშნული უმნიშვნელო ცვლილებების ჩამონათვალი გათვალისწინებულია საქართველოს მთავრობის დადგენილებება N225-თა და შესაბამისი კანონმდებლობით. გარდა ამისა, საინტერესოა ისიც, რომ შენობის რემონტს ან შენობაში დეფექტების აღმოფხვრას (შეკეთებას) არ სჭირდება ახალი ნებართვა, თუ არ იცვლება შენობა-ნაგებობის მზიდი კონსტრუქციები,  შენობა-ნაგებობის იერსახე ან ფუნქცია.

საინტერესოა, თუ რა სამართლებრივი პასუხისმგებლობა შესაძლებელია დადგეს უნებართვო მშენებლობის დროს?

უნებართვო მშენებლობის განმახორცილებელი პირის მიმართ გამოიცემა დადგენილება სამართალდამრღვევის დაჯარიმების შესახებ, რომლის რაოდენობაც განსხვევებულია ადგილების მიხედვით. ჯარიმის გადახდა უნდა მოხდეს 30 დღის ვადაში, თუ დამრღვევმა არ მოახდინა ამ ვადაში ჯარიმის გადახდა, დაერიცხება საურავი. ჯარიმის გადახდით პირი არ თავისუფლდება დარღვევის გამოსწორების ვალდებულებისგან. თუ მან სამი თვის განმავლობაში არ მოახდინა სამართალდარღვევის აღმოფხვრა, მას დაეკისრება თავდაპირველი ჯარიმის გასამმაგებული ოდენობა.

ამასთანავე, როდესაც გვაქვს სახეზე უნებართვო მშენებლობა, ჯარიმის გარდა მშენებლობის საჯარო ზედამხედველობის ორგანო უფლებამოსილია ნაწილობრივ ან მთლიანად შეაჩეროს მშენებლობა და მიიღოს დადგენილება შენობის დემონტაჟის შესახებ. გარდა ამისა, შესაძლებელია მოახდინოს უნებართვოდ აშენებული შენობის ლეგალიზაცია, რომლის პირობებიც განსაზღვრულია საქართველოს სივრცის დაგეგმარების, არქიტექტურული და სამშენებლო საქმიანობის კოდექსით.

ავტორი: გიორგი ბიჩინაშვილი